مطابق آمار سازمان هواشناسی، از ابتدای سال آبی جاری تا ۱۷ اسفند میزان بارش‌ها در کشور نسبت به دوره بلندمدت ۳۷/۵ درصد کاهش یافته و بارش در ۳۰ استان منفی شده است.
به گزارش نیمرخ/ بر اساس اطلاعات پهنه‌ای بارش سازمان هواشناسی، از ابتدای سال آبی جاری تا 17 اسفند 1403، میزان بارش‌ها در 30 استان کشور کاهش یافته و تنها در استان مازندران نسبت به دوره بلندمدت 6/8 درصد افزایش داشته است.
هرمزگان و سیستان و بلوچستان به ترتیب با کاهش 70/7 و 70/5 درصدی، بیشترین افت بارش را ثبت کرده‌اند.
در استان آذربایجان شرقی نیز بارش‌ها نسبت به دوره بلندمدت 62/2 درصد کاهش یافته است. در تهران، طی دوره بلندمدت 153/3 میلی‌متر بارش ثبت شده، اما در سال آبی جاری این میزان با کاهش 70 میلی‌متری مواجه شده و افت 45/7 درصدی را رقم زده است.
بارش‌ها در استان‌های ساحلی گلستان و گیلان نیز به ترتیب 31/4 و 4/2 درصد کاهش داشته است. در مجموع، میزان بارش‌ها در کشور نسبت به دوره بلندمدت 37/5 درصد کاهش یافته است.
با یک سال آبی سخت مواجهیم
معاون وزیر نیرو با اشاره به کاهش ۴۱ درصدی بارندگی نسبت به میانگین بلندمدت و بروز یکی از شدیدترین دوره‌های خشکسالی، بر لزوم اجرای برنامه‌های مدیریت منابع آب و همکاری همه‌جانبه دستگاه‌های اجرایی تأکید کرد و هشدار داد: عبور از این شرایط دشوار نیازمند تدابیر فوری، همراهی مردم و هماهنگی مستمر بین استان‌هاست.
«محمد جوان‌بخت» معاون وزیر نیرو در امور آب و آبفا در جلسه‌ کارگروه ملی سازگاری با کم‌آبی که در وزارت نیرو برگزار شد، با بیان اینکه این کارگروه ظرفیت بسیار خوبی برای بررسی مشکلات آبی کشور و اتخاذ تصمیمات راهگشا است، اظهار داشت: موضوعات مربوط به آب با حساسیت بالا در وزارت نیرو پیگیری می‌شود و بررسی وضعیت منابع آبی کشور طی سال آبی، که از مهرماه هر سال آغاز و تا پایان شهریور سال بعد ادامه دارد، همواره در دستور کار بوده است.
وی افزود: شرکت‌های تابعه وزارت نیرو، از جمله شرکت‌های مدیریت منابع آب در سطح منطقه‌ای و شرکت‌های مهندسی آب و فاضلاب استانی، با جزئیات، منابع آبی را بررسی و بر اساس پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی برنامه‌ریزی می‌کنند که البته، با توجه به عدم قطعیت پیش‌بینی‌های هواشناسی، برنامه‌های ما متناسب با تغییرات به‌روز می‌شود.
جوان‌بخت با اشاره به آخرین وضعیت بارش‌ها در کشور تصریح کرد: طبق آمارهای ثبت‌شده، میزان بارندگی تاکنون ۸۲.۹ میلی‌متر بوده که ۴۵ درصد کاهش نسبت به میانگین بلندمدت را نشان می‌دهد. این کاهش در برخی استان‌ها به ۷۶ درصد نیز رسیده است. تنها استان گیلان شرایط نرمال دارد، درحالی‌که ۱۹ استان با کاهش بارندگی بیش از ۵۰ درصد مواجه‌اند. این اعداد بسیار نگران‌کننده و نشان‌دهنده خشکسالی شدید در کشور است.
معاون وزیر نیرو با اشاره به برنامه‌های وزارت نیرو برای مدیریت منابع آبی گفت: همکاران ما برنامه‌های تأمین آب را به‌روز کرده‌اند و در بخش‌های مختلف، از جمله آب شرب و کشاورزی، تدابیری اندیشیده شده است. همکاری گسترده در سطح استان‌ها ضروری است و کارگروه‌های استانی سازگاری با کم‌آبی وظیفه اجرای این برنامه‌ها را بر عهده دارند.
وی با تأکید بر اینکه سال آبی جاری یکی از سخت‌ترین سال‌ها خواهد بود، افزود: پیش‌بینی‌های سازمان هواشناسی نشان می‌دهد که این میزان بارش برای جبران عقب‌ماندگی‌های فعلی کافی نیست. در نتیجه، ما با یک سال آبی سخت مواجه هستیم که عبور از این بحران مستلزم همکاری همه دستگاه‌های ذی‌ربط، از جمله وزارت جهاد کشاورزی، استانداری‌ها و وزارت کشور است.
مدیرعامل شرکت مدیریت منابع آب ایران در ادامه تأکید کرد که خشکسالی یک واقعیت اجتناب‌ناپذیر است و نه یک انتخاب. کاهش منابع آبی و محدودیت‌ها در کشت‌های کشاورزی در سراسر کشور، به ویژه در استان‌های خوزستان و اصفهان، نتیجه این بحران است و لازم است که برای مدیریت این شرایط تصمیمات فوری و اساسی اتخاذ شود.
وی افزود: محدودیت‌های آبی در کشور به هیچ وجه انتخاب وزارت نیرو نیست، بلکه یک واقعیت است که باید با آن روبرو شویم. تمامی اقدامات و تصمیمات در این زمینه در راستای اجبار به مدیریت منابع آب انجام می‌شود.
معاون وزیر نیرو در ادامه تصریح کرد که وزارت نیرو در تلاش است تا با حفظ موجودی آب در سدهای مختلف، به ویژه در حوضه‌های استراتژیک مانند کارون، کشت‌های پاییزه و کشاورزی در فصل اول را تامین کند اما تاکید می‌شود که کشت دوم در شرایط موجود امکان‌پذیر نخواهد بود.
وی همچنین بر لزوم همکاری‌های بین استانی و تشکیل جلسات روزانه برای مدیریت منابع آبی در استان‌ها تأکید کرد و افزود: خواستار آن هستیم که استانداران و وزارت کشور پیگیر مصوبات و تصمیمات اتخاذ شده در زمینه سازگاری با کم‌آبی باشند.
معاون وزیر نیرو از تمام نهادها و مسئولان خواست تا برای مدیریت بهینه منابع آبی و مقابله با بحران خشکسالی در کشور، همکاری‌های بیشتری داشته باشند و از تمامی ظرفیت‌های موجود برای پیشگیری از بحران‌های آتی استفاده کنند
وضعیت بحرانی ذخایر سدها
سخنگوی صنعت آب کشور هم از کاهش ۴۱ درصدی بارندگی نسبت به میانگین درازمدت و افت شدید ذخایر سدها در برخی مناطق خبر داد و نسبت به بحران آبی در استان‌های کم‌بارش هشدار داد.
عیسی بزرگ‌زاده - سخنگوی صنعت آب کشور از کاهش چشمگیر بارندگی در سال آبی جاری خبر داد و اظهار کرد: براساس شبکه مبنای وزارت نیرو، میزان بارش‌های کشور از ابتدای مهرماه تا ۱۷ اسفند، به ۹۳.۸ میلی‌متر رسیده که این میزان نسبت به میانگین درازمدت (۱۵۷.۸ میلی‌متر) کاهش ۴۱ درصدی را نشان می‌دهد، همچنین نسبت به دوره مشابه سال آبی گذشته ۲۱ درصد کاهش به ثبت رسیده است.
وی افزود: این کاهش بارندگی (در طول دوره سرد سال )اثر مستقیم بر وضعیت ذخایر سدها گذاشته است، به‌طوری که حجم آب موجود در مخازن سدهای کشور نسبت به سال گذشته ۷ درصد افت داشته و اکنون به ۲۲.۰۹ میلیارد مترمکعب رسیده است.
بزرگ‌زاده با بیان اینکه ورودی آب به سدها کاهش معناداری را تجربه کرده است، ادامه داد: ورودی آب از ابتدای سال آبی تاکنون ۸.۷ میلیارد مترمکعب بوده که نسبت به سال گذشته ۳۳ درصد کاهش نشان می‌دهد، همچنین خروجی آب نیز با کاهش ۲ درصدی به ۱۱.۱۶ میلیارد مترمکعب رسیده است.

سخنگوی صنعت آب با اشاره به شرایط بحرانی برخی مناطق، اظهار داشت: استان‌هایی مانند هرمزگان، سیستان و بلوچستان، خوزستان، کرمانشاه و اصفهان از جمله استان‌هایی هستند که بیشترین کاهش بارندگی را داشته‌اند. به‌عنوان مثال، میزان بارش‌ها در استان هرمزگان ۷۷ درصد و در سیستان و بلوچستان ۷۲ درصد کمتر از حد نرمال ثبت شده است.
وی همچنین به وضعیت سدهای مهم کشور اشاره کرد و گفت: برخی سدها مانند شمیل و نیان، امیرکبیر، زاینده‌رود و استقلال میناب، کاهش شدید ذخایر آبی را تجربه کرده‌اند. برای نمونه، ظرفیت پرشدگی سد امیرکبیر اکنون تنها ۶ درصد است که اختلاف پرشدگی ۶۰ درصدی نسبت به سال گذشته را نشان می‌دهد.

بزرگ‌زاده با تاکید بر لزوم مدیریت مصرف آب در بخش‌های شرب، کشاورزی و صنعت، تصریح کرد: با توجه به کاهش شدید منابع آبی، لازم است که هم شهروندان و هم مسئولان با جدیت بیشتری نسبت به مصرف بهینه آب اقدام کنند.
وی در پایان با هشدار نسبت به پیامدهای ادامه این روند افزود: اگر وضعیت بارندگی در ماه‌های آینده بهبود نیابد، احتمال بروز تنش آبی در تابستان سال آینده افزایش خواهد یافت، بنابراین، توجه به برنامه‌های سازگاری با کم‌آبی و اصلاح الگوی مصرف یک ضرورت اجتناب‌ناپذیر است.