وضعیت اکولوژیکی دریای خزر که سطح آب آن در ۲۰ سال گذشته تقریباً ۲ متر کاهش یافته، کشورهای حاشیه آن را نگران کرده است.
به گزارش نیمرخ/ دریای کاسپین با داشتن خطوط ساحلی در ۵ کشور به عنوان بزرگترین «دریاچه بسته» جهان شناخته می‌شود.
این دریا با وسعت تقریبی ۳۷۰ هزار کیلومتر مربع بین قزاقستان، آذربایجان، روسیه، ترکمنستان و ایران واقع است.
دریای کاسپین ۶ میلیون سال پیش بخشی از اقیانوس باستانی «پاراتتیس» بوده و امروزه دریایی «اسرارآمیز» است که ویژگی‌های طبیعی آن به طور کامل بررسی نشده است.
اگرچه این دریا که نزدیک به ۱۳۰ رودخانه به آن می‌ریزند، یک دریای واحد است اما بین بخش شمالی و جنوبی آن تفاوت وجود دارد. به عنوان مثال در قسمت شمالی دریای خزر شوری آب کمتر است و عمق متوسط آن از ۵ متر بیشتر نمی‌شود در حالی که در قسمت جنوبی آن آب شورتر است و عمق آن تا ۱۰۲۵ متر می‌رسد.
دریای خزر که برای اکوسیستم جهانی حائز اهمیت است با ذخایر غنی نفتی خود نیز توجهات را به خود جلب می‌کند.
مجموع ذخایر نفتی این دریا ۴۸ میلیارد بشکه تخمین زده می‌شود و در سطح بین‌المللی به عنوان «دریای انرژی» شناخته می‌شود. لذا دریای خزر برای کشورهای واردکننده نفت آن و همچنین به دلیل نقش کلیدی که در اقتصاد کشورهای ساحلی ایفا می‌کند از اهمیت استراتژیک برخوردار است.
با کاهش ۱۸۵ سانتیمتری سطح آب دریای خزر در فاصله سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۳ میلادی، ۳۱ هزار کیلومتر مربع از مساحت آب از بین رفته است. پیش‌بینی می‌شود که تا سال ۲۱۰۰، سطح آب دریا ممکن است به ۱۸ متر کاهش یابد.
مساحت آب در سمت قزاقستان که طولانی ترین منطقه ساحلی دریای خزر را دارد، در ۱۵ سال گذشته ۷.۱ درصد کاهش یافته است.
«وادیم نی»، بنیانگذار جنبش اکولوژیکی «نجات دریای خزر»، Save The Caspian Sea اظهار داشت: مشکل کنونی دریای خزر فقط برداشت آب نیست.
وی هشدار داد که دریای خزر با بحران اقلیمی، زیست محیطی و اقتصادی مواجه است.
او گفت: سطح آب دریای خزر در ۲۰ سال گذشته ۲ متر کاهش یافته است و ممکن است قسمت شمالی دریا به ویژه سمت کم عمق در قزاقستان را از دست بدهیم.
نگران کاهش آب دریای خزر هستیم
نخست وزیر فدراسیون روسیه نیز در سومین نشست اجلاس خزر گفت: سطح آب دریای خزر کاهش می‌یابد و ما نگران این خطرات هستیم.
میخائیل میشوستین اطهار کرد: در همکاری تجاری اقتصادی با کشور ایران، در زمینه‌های انرژی، خودروسازی، هواپیماسازی، کشتی‌سازی، داروسازی و مبادلات حمل و نقل توجه ویژه‌ای به استفاده از ارزهای داخلی در محاسبات بین‌المللی داریم. با استفاده از سامانه‌های انتقال پیام بانکی و مالی، شرایط مناسبی را برای سرمایه‌گذاری فراهم می‌کنیم و پایه حقوقی در منطقه را تکمیل می‌نماییم.
نخست وزیر روسیه با بیان اینکه ما تعدادی از اسناد را در زمینه اقتصادی به امضا رسانده‌ایم، تصریح کرد: امیدواریم که هر چه زودتر این موافقت‌نامه تصویب و اجرا شود، که کمک خواهد کرد تا تحرک جدیدی در همکاری‌ها ایجاد گردد.
وی تاکید کرد: توجه به این نکته ضروری است که سطح آب دریای خزر کاهش می‌یابد و ما نگران این خطرات هستیم. نگران حفظ ثبات اقلیمی در این منطقه هستیم و به عنوان یک چالش به این مسائل نگاه می‌کنیم. به پیشنهاد رئیس‌جمهور فدراسیون روسیه، کار زیادی در زمینه کاهش سطح دریای خزر انجام می‌دهیم. به دستور رئیس‌جمهور روسیه و با توافق رئیس‌جمهور آذربایجان، کارگروه مشترکی برای کاهش سطح آب دریای خزر ایجاد کرده‌ایم که دستگاه‌ها به این کارگروه ملحق شده‌اند.
میشوستین تاکید کرد: ما در واقع برنامه‌هایی برای تحقیقات علمی در این زمینه داریم و تغییرات پیش‌بینی‌های درازمدت و کوتاه‌مدت، راهبردهای سازگاری و نظارت بر نوسانات و تحقیقات مشترک را تدوین می‌کنیم. ما آمادگی برای همکاری در زمینه پیش‌بینی این تغییرات با کشورهای ساحلی داریم. در بیانیه مشترک همایش خزر، پیشنهاد می‌کنیم که در زمینه کنوانسیون تهران همکاری‌های خوبی داشته باشیم. کمیته هماهنگ‌کننده آب و هواشناسی کشور روسیه پیشنهاد کرده است که کارگروهی در زمینه آب و هوای منطقه ایجاد کنیم، که کارشناسان آب و هوا در آن حضور یابند. کشورهای ساحلی ما چشم‌انداز خوبی در زمینه گردشگری دارند.