نیمرخ گیلان/ بابک محب پور
وزارت نیرو پس از گذر از تابستانی موفق و بدون خاموشی به سبب همراهی مردم، اینک برای عبور از زمستانی سرد نیز از مشترکان برق خانگی می خواهد مصرف خود را مدیریت کنند تا بار دیگر در سایه این مشارکت زمستان هم بی دغدغه سپری شود.
هر ساله در آخرین فصل سال و با ورود موج سرمای فراگیر به کشور، با افزایش بی‌سابقه مصرف انرژی از سوی مشترکان خانگی و تجاری روبرو می شویم که مشکلات عدیده ای برای صنایع و نیروگاه ها به جهت تأمین انرژی و سوخت مورد نیاز ایجاد می کند؛ خصوصا در چند سال گذشته که شاهد تابستان‌های بسیار گرم و زمستانهای با سرمای شدید هستیم و به نظر می‌رسد این روند در سال های آینده نیز ادامه خواهد داشت .
جدا از این که این اتفاق یک فاجعه زیست محیطی است، به شدت باعث افزایش هزینه ها و محرومیت عده زیادی از انرژی نیز شده و دردسرهای فراوانی را به همراه دارد؛ در حالی که با مصرف درست و اندکی صرفه جویی و دقت، می توانیم آسایش و آرامش را برای خود و دیگران فراهم کنیم.
همه باید استفاده درست از انرژی را یاد بگیریم
صرفه‌جویی در مصرف گاز و برق خصوصا بعد از اجرای هدفمندی یارانه‌ها و به‌ویژه در فصل سرما اهمیت بسیار زیادی دارد و در بعضی از مواقع شاهد اعداد نجومی قبض‌های برق و گاز و شکایت تعدادی از مشترکین هستیم ، بنابراین همه باید استفاده درست از این منابع با ارزش را یاد بگیریم و تا می توانیم در مصرف آن ها بیشتر دقت کنیم ، چرا که قطع شدنشان دردسرهایی به همراه دارد كه وقتی رخ دهد، خانواده‌ها تازه متوجه می‌شوند كه می‌توانستند فقط با کمی درست مصرف کردن، گرمابخشی منزل و آرامش اعضای خانواده خود و ديگران را حفظ نمايند.
آمارهای منتشر شده از سوی صنعت برق نشان می‌دهد شدت مصرف انرژی الکترونیکی در کشور دو تا پنج برابر میانگین جهانی است و در مقایسه با کشور ژاپن این رقم تا ۱۰ برابرهم میشود.
ایران در بخش خانگی 3 برابر متوسط جهانی انرژی مصرف می کند، در حالی که آمار متوسط جهانی ۹۰۰ کیلووات ساعت در سال است و این رقم در کشور ما دو هزار و ۷۰۰ کیلووات ساعت در سال ثبت شده است.
همچنین شدت مصرف انرژی(گاز) در بخش خانگی بسیار زیاد است؛ به گونه ای که مصرف روزانه این انرژی از ۸۲۵ میلیون متر مکعب عبور کرده و این رقم نیز نگران کننده است.
چهارمین مصرف‌کننده بزرگ گاز در دنیا هستیم
همه این موارد درحالی است که ما دومین دارنده ذخایر گازی هستیم و ظرفیت‌های عظیمی برای تولید گاز داریم، اما دچار چالش اساسی مصرف بی‌رویه در بخش‌های مختلف هستیم ؛ به طوری که طبق آمار، کشور ما پس از آمریکا، چین و روسیه، در جایگاه چهارمین مصرف‌کننده بزرگ گاز در دنیا قرار دارد.
برای روشن شدن سهم گاز طبیعی که به‌صورت غیرمستقیم در سبد انرژی کشور قرار دارد، کافی است بدانیم گاز طبیعی سوخت اغلب نیروگاه‌های تولید برق است، به این معنا که سوخت اصلی نیروگاه‌ها برای تولید برق، گاز طبیعی است. از این رو نقش گاز طبیعی به‌عنوان محور توسعه و رونق تولید به همراه ارائه خدمات و رفاه هموطنان حایز اهمیت فراوان است، بنابراین مصرف بهینه انرژی برای استفاده از این نعمت خدادادی یک ضرورت بسیار مهم در موقعیت حساس کنونی است.
به گفته متولیان صنعت برق، هرچقدر میزان مصرف گاز در بخش خانگی بیشتر شود، امکان عرضه گاز به نیروگاه ها برای تامین برق کمتر شده و همین موضوع می تواند باعث بروز خاموشی در فصل زمستان شود اما با مدیریت مصرف گاز و فرهنگ سازی( دمای ۱۸ درجه سانتی‌گراد) می توان در کوتاه‌مدت صرفه‌جویی بالایی در بخش خانگی ایجاد و از قطعی گاز و برق نیز جلوگیری کرد.
رابطه دو سویه مصرف گاز و برق ، نیازمند مدیریت هوشمند مشترکان است
رابطه دو سویه مصرف گاز و برق در شرایط حساس کنونی،نیازمند مدیریت هوشمند مشترکان این دو صنعت مهم کشور است و با مدیریت مصرف سوخت گاز علاوه برتداوم جریان آن، می توان از خاموشی در صنعت برق نیزجلوگیری کرد .
بیشترین مصرف بخش خانگی در فصل سرد سال یعنی زمستان رخ می دهد و هرچه در این بخش مصرف گاز مدیریت شود، می‌توانیم نیاز بخش صنعتی و نیروگاه های برق به گاز را به مقدار بیشتری تأمین کنیم.
در این فصل نیروگاه‌های گازی برای تولید برق کمترین مصرف را دارند، به این معنا که نصف ظرفیت تولید نیروگاه‌های گازی به‌دلیل تأمین نشدن سوخت به‌کار گرفته نشده و طبیعی است با کاهش تولید برق در مرحله نخست کسب‌وکارهایی که نیاز به برق دارند آسیب می‌بینند .
اگر دمای منزل خود را فقط یک درجه کاهش و یا یک لامپ اضافی را خاموش کنیم،همه مشکل کشور در زمینه تامین سوخت گاز نیروگاه ها حل می شود
عدم مدیریت درمصرف گاز می تواند تبعات دیگری از جمله قطعی برق به دلیل کمبود گاز به همراه داشته باشد، چرا که 90 درصد تولید برق کشور از انرژی گاز تامین می شود، لذا نیروگاه مجبور است به سوخت مایع و برخی مواقع مازوت روی بیاورد که این خودش باعث افزایش آلودگی هوا و... می شود اما صرفه‌جویی در مصرف گاز خصوصا در فصل سرما، کمک بزرگی به صاحبان کسب‌وکار و در نتیجه اقتصاد کشور می‌کند و چنانچه هر یک از هموطنان دمای منزل خود را فقط یک درجه کاهش و یا یک لامپ اضافی را خاموش کنند، همه مشکل کشور در زمینه تامین سوخت گاز نیروگاه ها حل خواهد شد.
کارشناسان بر این باورند که استفاده از لباس مناسب، درزگیری به منظور جلوگیری از هدررفت انرژی، استفاده از پرده‌های ضخیم و تعمیر اساسی موتورخانه (در صورت استفاده از شوفاژ)، دو جداره و عایق کردن در و پنجره‌ها و سیستم‌های کنترل هوشمند از جمله مواردی است که در صرفه‌جویی و جلوگیری از هدررفت انرژی موثر است وهمچنین تاکید بر این است که تا حد ممکن جلوی رادیاتورها فضای خالی باشد تا انرژی آن تا حد ممکن در فضا منتشر شود.
بخاری‌های با بازده بالا، استاندارد و دارای برچسب انرژی با رده‌های بالا هم از جمله مواردی است که به استفاده بهینه از انرژی کمک می‌کند؛ همین طور گرم کردن منازل باید به اندازه باشد؛ به طوری که با گرم کردن بیش از حد منازل، مجبور به باز کردن پنجره ها نباشیم.
استفاده از کلاهک نیزعلاوه بر اينکه از نفوذ باران ، برف ، افتادن ساير اشياء و ورود پرندگان به داخل دودکش جلوگيری می‌کند، در منظم سوختن وسيله گازسوز و گرمابخشی بهتر آن موثر است و به نظر همه اینها شدنی هست و نیاز به کمی دقت دارد.
صرفه جویی۱۰ درصدی مصرف انرژی برابر با کاهش روزانه ۷۰ میلیون مترمکعب مصرف گاز در کشور
برخی اوقات مصرف گاز در کشور ما برابر مصرف کل اروپا با ۵۲ کشور است که این مسئله رویداد ناگواری است و باید مصرف گاز در فصل زمستان به سمت بهینه شدن پیش برود.
طبق آمارهای رسمی ، سرمایه‌گذاری برای احداث نیروگاه به ازای تولید هر مگاوات برق ۶۰۰ هزار یورو است؛به عبارتی برای احداث ظرفیت هزار مگاواتی تولید برق، نیازمند ۶۰۰ میلیون یورو هستیم ؛ در حالی که تنها با صرفه جویی 10 درصدی مصرف انرژی در بخش خانگی،می‌توان نقش مؤثری در کاهش روزانه ۷۰ میلیون مترمکعب مصرف گاز در کشور ایفا نمود؛ همچنین کاهش یک درجه ای دمای محیط کار یا محل سکونت، کاستن 6 درصدی مصرف انرژی را به همراه دارد.
از مهمترین دستاوردهای کاهش ۱۰ درصدی مصرف انرژی در خانه ها و مراکز تجاری می توان به مواردی چون کاهش محدودیت گاز صنایع، کم شدن مصرف سوخت مایع در نیروگاه ها، عدم محدودیت و یا قطع گاز مناطق سردسیر انتهای شبکه گاز و پیشگیری از خاموشی ناشی از کمبود سوخت در نیروگاه ها اشاره کرد.
با چه رفتارهایی مصرف انرژی را به حداقل برسانیم؟
صرفه جویی در مصرف انرژی، از جمله مسئولیت های مهم اجتماعی مشترکان خانگی و تجاری به شمار می رود که تحقق آن با ساده ترین اقدامات و تغییر رفتارها امکان پذیر است.مفهوم صرفه جویی در قلب رفتارهای روزانه ما نهفته است و هدر رفتن انرژی ، معمولا نتیجه بی احتیاطی هایی است که از ما سر می زند؛ مانند این که فراموش کنیم لامپ اتاق را بعد از خروج از آن خاموش کنیم یا روشن گذاشتن بخاری وقتی در خانه نیستیم یا استفاده از آن در اتاقی که از آن استفاده ای نمی‌شود.
یکی دیگر از مهمترین کارهایی که امروزه اکثر خانواده ها انجام نمی دهند و کاملا به فراموشی سپرده شده است، این است که بعد از شارژ شدن گوشی‌هایمان، شارژرها را از برق خارج نمی کنیم یا وقتی با محافظها دیگر کاری نداریم ، آنها را از برق خارج نمی‌کنیم. تلویزیون را روشن می‌کنیم و می‌خوابیم، از جاروبرقی زیاد استفاده می‌کنیم، باز گذاشتن درب یخچال در حالی که همچنان در حال تصمیم گیری هستیم که چه چیزی را باید بخوریم؛ شاید این رفتارهای کوچک خیلی چشمگیر نباشند، اما مطمئنا در مقیاس بزرگ به شدت تاثیرگذار خواهد بود.
مراقب ساعات اوج مصرف باشیم
در زمان‌های اوج مصرف باید مراقب مصرفمان باشیم.زمان های اوج مصرف معمولا زمان هایی است که تقاضا نیز افزایش می یابد و یک معادله آسان وجود دارد :«وقتی تقاضا زیاد باشد قیمت بالا می‌رود و وقتی تقاضا کم میشود، هزینه نیز کم میشود.» برای مثال در زمان‌های غروب اوج مصرف داریم و در تابستان‌ها هنگامی که ظهر میشود و گرما به اوج خود می‌رسد، زمان اوج مصرف خواهد بود و به طبع هزینه مصرف برق افزایش خواهد داشت.
گازو برق جزو سرمایه‌های ملی کشور هستند و همه مردم حق استفاده منطقی از آن را دارند، ولی همه باید بتوانند از این نعمت به درستی استفاده کنند و توجه داشته باشیم اگر مصرف انرژی به همین صورت ادامه پیدا کند و برنامه‌ریزی و مدیریت صحیحی در این زمینه صورت نگیرد، در آینده با بحران زیادی مواجه خواهیم شد.
فرهنگ سازی مهمترین راهکار برای کوتاه‌مدت است و با آن می‌توانیم صرفه‌جویی بالایی در بخش خانگی ایجاد کنیم. شبکه‌های اجتماعی، رسانه ها ، اطلاع‌رسانی دقیق و... هم تأثیر مهمی در تحقق این هدف دارند.
باید هم چرخه زندگی مردم و هم چرخه صنعت توامان بچرخد و در این زمینه با توجه به فصل سرما همانند مدیریت جهادی برق که با همت همه مردم میسر شد، با مشارکت ارزشمند مردم که نقش اصلی را دارند، این مشکل نیز برطرف و ان شاالله با همکاری هم همانند سال های گذشته، زمستان پیش رو نیز با آرامش و بدون مشکل سپری خواهد شد.